مقدمه:

بخش مهمی از اختلاف‌های موجود در نتايج طرح‌ها و گزارش‌های آماری مشابه در كشور، ناشی از يكسان نبودن تعاريف و مفاهيم آماری مورد استفاده در دستگاه‌های توليد كننده آمار است كه اين موضوع موجب بروز مشكلات متعددی از قبيل مقايسه‌ناپذيری و جمع‌ناپذيری آمارها در سطح ملی و بين‌المللی، اتلاف منابع مالی و انسانی و در نهايت كاهش اعتماد عمومی نسبت به آمار منتشره می‌شود. علاوه بر اين، تغيير تعاريف متوالی واژه‌های اقلام آماری موجب مقايسه‌ناپذيری در طول زمان و ناپيوستگی در سری زمانی اقلام آماری می‌شود.

   در بند «و» از ماده 3 قانون تأسيس مركز آمار ايران، «تهيه تعاريف، تعيين مفاهيم، معيارها و طبقه‌بندی‌های آماری» به عهده اين مركز گذاشته شده و ماده 8 همان قانون، وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی و شركت‌های وابسته به دولت را ملزم به تبعيت از تعاريف و مفاهيم، روش‌ها، معيارها و طبقه‌بندي‌های مركز آمار ايران نموده است. به همین منظور مرکز آمار ایران با مشارکت نمایندگان دستگاههای اجرایی کشور، استانداردسازی تعاریف واژه‌های مورد استفاده در طرح‌های آماری و آمارهای ثبتی را بر اساس فرایند و ارکان تعریف‌شده دنبال می‌کند.

بر اين اساس، به منظور استانداردسازي تعاريف و مفاهيم آماري مورد استفاده در حوزه قرآن و عترت(ع) با اهتمام و مديريت مركز آمار ايران، كارگروهي با تركيب زير با حضور نمايندگان دستگاه‌هاي فعال در عرصه قرآني در اواخر سال گذشته، تشكيل گرديد و طي جلسات مستمر و بحث و تبادل نظر و بر اساس اسناد بالادستي و در مواردي با توافق دستگاه‌ها، تعاريف استاندارد از برخي واژگان پر كاربرد در فعاليت‌هاي قرآني ارائه گرديد.

تركيب اعضاي كارگروه در بررسي بخش نخست واژگان عبارت بودند از:

1. خانم الهه عبّاسي رئيس گروه استانداردسازي تعاريف، مفاهيم و طبقه‌بندي‌هاي آماري مركز آمار ايران (رئيس كارگروه)
2. خانم مرضيه حاجيان، كارشناس طرح‌هاي آماري دفتر مطالعات و برنامه‌ريزي راهبردي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي
3. آقاي محمّد حسين فريدوني، مشاور دبير شوراي توسعه فرهنگ قرآني
4. آقاي سيّد جعفر صادقي، مدير دفتر برنامه‌ريزي، ارزشيابي و فناوري اطلاعات سازمان دارالقرآن الكريم
5. آقاي محمّد حسين فدوي، معاون مدير دفتر برنامه‌ريزي آموزش معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي
6. آقاي رحمان دهقاني، رئيس اداره آموزش مركز امور قرآني سازمان اوقاف و امور خيريه
7. آقاي كورش فرهي، كارشناس آمارهاي اجتماعي و فرهنگي دفتر فرهنگي، بازرگاني و خدمات مركز آمار ايران

همچنين در بررسي بخش دوم واژگان نمايندگان ساير دستگاه‌هاي مرتبط با تعاريف مرتبط از جمله وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، تحقيقات و فناوري و... نيز در جلسات كارگروه حضور يافتند.

واژگان تعريف شده در اين كارگروه، با تأييد رؤساي ارشد دستگاه‌هاي ياد شده، به عنوان سند رسمي قلمداد شده،  در درگاه ملي آمار ايران قرار مي‌گيرد. بنا بر اين كليه آمارهاي منتشر شده از سوي دستگاه‌هاي قرآني كشور، لزوماً بايد طبق استانداردهاي تعيين شده در تعاريف مذكور باشد.

كارگروه استانداردسازي تعاريف آماري در حوزه قرآن و عترت(ع) از زمستان سال گذشته تا اواسط سال‌جاري، فرايند تصويب نهايي 35 واژه قرآني را به انجام رسانيد.

لازم به ذكر است كه براي برخي واژگان، پيش‌تر تعريف استاندارد وجود داشته است و اينگونه تعاريف ارائه شده در حوزه قرآن و عترت(ع)، به تعريف پيشين ارجاع داده شده است. براي مثال، از آنجا كه واژه «كالا» داراي تعريف استاندارد بوده است، در تعريف «كالاي قرآني»، به تعريف اصلي كالا در مجموعه تعاريف مركز آمار ايران رجوع شده است. در درگاه ملي آمار در تعريف كالا چنين آمده است: «اشیای‌ فیزیکی‌ که تقاضا برای آن‌ها و امکان‌ ایجاد حق‌ مالکیت‌ بر آن‌ها وجود دارد و مالکیت‌ آن‌ها می‌تواند از طریق‌ مبادله‌ در بازار از یک‌ واحد نهادی‌ به‌ واحد نهادی‌ دیگر منتقل‌ شود.»

خاطر نشان مي‌سازد كه واژه‌هاي مصوب به عنوان تعاريف استاندارد در حوزه‌هاي گوناگون فرهنگي، صنعتي، علمي، آموزشي، بازرگاني و... و همچنين واژه‌هاي مصوب حوزه قرآن و عترت(ع)، مبناي برنامه‌ريزي‌هاي دستگاه‌ها و مراكر دولتي، عمومي و  خصوصي در كشور خواهند بود و دسترسي به تعريف واژگان با مراجعه به قسمت «سامانه ملي تعاريف و مفاهيم» در درگاه ملي آمار، وابسته به مركز آمار ايران به نشاني www.amar.org.ir براي علاقمندان مقدور خواهد بود.